artykuł
przepis
galerię
film
Spośród niemal 60 pierwiastków występujących w ludzkim organizmie aż kilkanaście jest niezbędnych do prawidłowego jego funkcjonowania. Należy zwracać baczną uwagę, aby naszemu ciału dostarczać odpowiednią ilość makro- i mikroelementów, ponieważ zarówno niedobór jak i nadmiar może mieć poważne konsekwencje dla naszego zdrowia.
Fosfor (P)
Dzięki niemu nasze serce sprawnie pracuje, a komórkowa przemiana materii jest odpowiednio regulowana. Fosfor dostarcza naszemu organizmowi energii. Potrzebują go kości i zęby.
Gdzie go znajdziemy?
W nabiale, jajach, rybach, drobiu, produktach pełnoziarnistych oraz ciemnym ryżu.
Gdy go brakuje?
Czujemy ogólne osłabienie. Nasz oddech staje się nieregularny Pojawiają się zaburzenia nerwowe oraz zaburzenia w budowie masy kostnej.
Gdy jest go za dużo?
Zostaje naruszona równowaga mineralna i obniża się pozioma wapnia.
Jod (J)
Jeden z podstawowych pierwiastków w naszym organizmie. Jest składnikiem wytwarzanych przez tarczycę hormonów, które regulują naszą przemianę energii, wpływają na wzrost, rozmnażanie, rozwój i pracę mózgu oraz układu nerwowego. Jod pomaga utrzymać zdrową skórę, włosy, paznokcie i zęby.
Gdzie go znajdziemy?
Jod występuje w wodzie i w powietrze. W dużym natężeniu w okolicach nadmorskich. Mają go owoce morza, ryby, sól nieoczyszczona i jodowana. Znajdziemy go też w glebie, a więc i w produktach roślinnych uprawianych w podłożu bogatym w ten pierwiastek.
Gdy go brakuje?
Nidobór jodu ma poważne konsekwencje. Prowadzi do niedoczynności tarczycy, której objawami, oprócz charakterystycznego wola endemicznego na szyi chorego, są ogólne zmęczenie oraz brak energii, trudności w zapamiętywaniu, zaburzenia sprawności intelektualnej, depresja, dreszcze, bóle stawów, wypadanie włosów, podatność na przeziębienia i infekcje dróg oddechowych. Niedobór jodu w okresie ciąży może prowadzić do uszkodzenia płodu i wpłynąć na późniejszy niedorozwój umysłowy dziecka.
Gdy jest go za dużo?
Trudno jest przedawkować jod. Dopiero dwudziestokrotne przekroczenie dawki uważane jest za szkodliwe.
Magnez (MG)
Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie mięśni i nerwów. Reguluje gospodarkę wodną organizmu i zapobiega jego przegrzaniu. Uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi. Warunkuje wydajność układu kostnego, trawiennego, nerwowego i układu krążenia. Zapobiega odkładaniu się złogów wapnia w układzie moczowym i pęcherzyku żółciowym.
Gdzie go znajdziemy?
W roślinach strączkowych, warzywach zielonych, grubo mielonych produktach zbożowych, orzechach i migdałach, morelach, figach, bananach, awokado, mleku, a także czekoladzie i kakao.
Gdy go brakuje?
Pojawia się drżenie, osłabienie i bóle mięśni, osłabienie kończyn, napadowe bicie serca. Przedłużający się brak magnezu prowadzi do osteoporozy i zwiększa ryzyko zachorowania na miażdżycę oraz raka. Niedobór magnezu można zaobserwować najczęściej w chorobie alkoholowej, schorzeniach nerek, przewlekłej biegunce oraz przy nadużywaniu diuretyków.
Gdy jest go za dużo?
Występują nudności i wymioty, mrowienie kończyn, a także senność. Długotrwałe przyjmowanie zbyt dużych ilości magnezu jest toksyczne.
Potas (K)
Aktywuje wiele enzymów w naszym organizmie. Wspomaga prawidłową czynność serca poprzez zmniejszenie kurczliwości mięśnia sercowego i sprzyjaniu zwolnieniu jego akcji. Bierze udział w metabolizmie białek oraz węglowodanów. Zwiększając przepuszczalność błon komórkowych, zapobiega przewodnieniu.
Gdzie go znajdziemy?
W warzywach strączkowych, pomidorach, ziemniakach, porzeczkach, bananach oraz orzechach. Duża ilość potasu jest obecna także w naci pietruszki, szczypiorku oraz rzepie.
Gdy go brakuje?
Zostaje zaburzone przewodnictwo impulsów nerwowych, a więc pojawia się osłabienie mięśni. Występują zawroty głowy. Dochodzi do zaburzeń pracy mięśnia sercowego oraz mięśni oddechowych. Niedobór tego pierwiastka pojawiaj się w przypadku przyjmowania zbyt słonych potraw - obecny w nich sód wypiera potas. Najczęściej na brak potasu cierpią osoby spożywające zbyt mało warzyw i owoców.
Gdy jest go za dużo?
Niewielki nadmiar potasu wydalany jest wydalany jest przez nerki, z kałem, a także potem. Duży nadmiar potasu w organizmie nazywany jest hiperkaliemią i powoduje go spożywanie zbyt dużej ilości produktów zawierających potas (np. pomidory) lub przyjmowanie leków stosowanych przy chorobach układu krążenia. Zmniejszone wydalanie potasu występuje oczywiście przy chorobach nerek, schorzeniach nowotworowych oraz przy krwotokach. Objawy nadmiaru potasu na początku trudno zaobserwować. Z biegiem czasu pojawiają się apatia, mrowienie i drętwienie kończyn, obniżenie siły mięśniowej, skurcze mięśni oraz przyspieszenie pracy serca.
Selen (Se)
Dzięki niemu dlużej zachowamy młodość. Fosfor podniesie naszą odporność na zachorowania oraz pomoże usunąć z organizmu toksyny metali ciężkich. Ten pierwiastek bierze też udział w wytwarzaniu substancji zapobiegających stanom zapalnym oraz odgrywa ważną rolę w przekazywaniu impulsów nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym.
Gdzie go znajdziemy?
W rybach morskich i owocach morza, wątrobie cielęcej i wołowej, drożdżach, czosnku, orzechach włoskich, jajach, produktach pełnoziarnistych, kukurydzy oraz grzybach
Gdy go brakuje?
Mięsień sercowy może ulec uszkodzeniu i zapadniemy na chorobę Keshana. Będziemy mieć problemy z układem kostnym (choroba Kashin-Becka). Jego niedobór wiąże się też ze schorzeniami nowotworowymi i układu krążenia. Na jego brak wskazują: osłabienie, choroby wątroby i trzustki, dolegliwości mięśniowe i stawowe oraz oznaki starzenia się.
Gdy jest go za dużo?
Nasza skóra ulega uszkodzeniom. Zostaje naruszona równowaga mineralna i obniża się poziom wapnia. Dokuczają nam nudności.
Siarka (S)
Jest składnikiem witaminy B, którą nasz organizm wykorzystuje do budowy aminokwasów. Wchodzi w skład białek budujących włosy, paznokcie i skórę.
Gdzie ją znajdziemy?
W białku pochodzenia mięsnego, jajach, rybach, mleku, orzechach oraz soi.
Gdy jej brakuje?
Do tej pory nie zaobserwowano chorób wynikających z niedoboru siarki.
Gdy jest jej za dużo?
Brak wskazań co do dobowego zapotrzebowania na siarkę.
Sód (Na)
Jest niezbędny do funkcjonowania naszego organizmu. Pełni ważną funkcję w regulowaniu gospodarki wodnej naszego ciała. Bierze udział w kurczliwości mięśni, w przewodnictwie nerwowym oraz w metabolizmie białek i węglowodanów. To dzięki niemu ciśnienie w naczyniach utrzymywane jest na właściwym poziomie.
Gdzie go znajdziemy?
Sód występuje niemal we wszystkich składnikach pokarmowych. Szczególnie duże jego ilości znajdziemy w soli kuchennej, żółtym serze, drobiu, rybach oraz pieczywie.
Gdy go brakuje?
Sytuacje niedoboru sodu w naszym organizmie są niezwykle rzadkie. Czasem zdarza się to maratończykom, którzy podczas długiego wysiłku fizycznego tracą go wraz z potem. Na niedobór sodu narzekają też osoby nadużywające środków przeczyszczających lub owadniających.
Gdy jest go za dużo?
Ponieważ sól zawiera bardzo dużą ilość sodu, jej dzienne spożycie nie powinno przekraczać 1 płaskiej łyżeczki dziennie. Większe ilości sodu są bardzo szkodliwe dla naszego zdrowia. Pojawia się nadciśnienie tętnicze, choroby naczyniowe, ryzyko zachorowania na cukrzycę, uszkodzenie nerek, dolegliwości wątroby. Zaczniemy też cierpieć na chroniczne zmęczenie. Dlatego należy ograniczyć spożywanie słonych wędlin, wędzonek oraz konserw.
Wapń (Ca)
Jest niezbędny jako budulec kośca. Wpływa też na prawidłową pracę serca, mięśni i układu nerwowego. Uczestniczy w zachowaniu prawidłowego ciśnienia krwi, zapobiegając nadciśnieniu tętniczemu.
Gdzie go znaleźć?
W mleku, soi, brokułach oraz włoskiej kapuście.
Gdy go brakuje?
Niedobory wapnia skutkują zahamowaniem wzrostu, rozwojem osteoporozy lub krzywicy. Pojawiają się krwotoki wewnętrzne i zmniejszone wydalanie moczu. Wapń jest niezbędny do rozwoju kośćca dzieci. Dbać o regularne uzupełnianie tego pierwiastka powinny szczególnie kobiety ciężarne, matki karmiące oraz osoby starsze. Często brakuje go osobom pijącym duże ilości kawy, spożywającym potrawy zbyt słone lub zawierające duże ilości białka zwierzęcego.
Gdy jest go za dużo?
Charakterystyczna dla naszego organizmu jest bariera jelitowa regulująca przyswajanie wapnia. Dlatego trudno jest przedawkować wchłanianie tego pierwiastka.
Żelazo (Fe)
Bez żelaza nasz organizm nie będzie funkcjonował prawidłowo. Pierwiastek ten wchodzi w skład wielu enzymów. Większość znajduje się we krwi i bierze udział w przenoszeniu tlenu z płuc do tkanek. Odpowiada za procesy wzrostu, zwiększa odporność organizmu i zapobiega zmęczeniu.
Gdzie go znaleźć?
Rozróżniamy dwa rodzaje żelaza. Hemowe - łatwo przyswajalne, które występuje w białku zwierzęcym oraz nie hemowe - trudno przyswajalne, pochodzące z produktów roślinnych. Jeśli cierpimy na niedobór żelaza, jedzmy wątrobę, żółtka jaj, czerwone mięso oraz warzywa strączkowe.
Gdy go brakuje?
Pojawiają się bóle głowy, dłoni i stóp, odczuwamy charakterystyczny ucisk w klatce piersiowej. Choć nasze serce bije szybciej niż powinno, czujemy się osłabieni. Czasem pojawiają się duszności i anemia.
Gdy jest go za dużo?
Nadmiar żelaza odkłada się w narządach wewnętrznych, m.in. w wątrobie i trzustce, powodując hemachromatozę. Choć u dorosłych rzadko dochodzi do przedawkowania tego pierwiastka ze względu na jego trudną wchłanialność, u dzieci śmiertelna może być nawet dawka 3g. Zbyt duża ilość żelaza w naszym ciele może zwiększyć ryzyko zachorowania na serce i raka odbytnicy.
